Św. Walenty i św. Wawrzyniec w albach na krzyżu autorstwa Pawła Brylińskiego w Kowalewie koło Pleszewa |
Alba (łac. alba domyślnie alba vestis - biała szata) również tunica, camisia - biała, długa i luźna cingulum czyli pasem lub sznurem zakończonym frędzlami na obu końcach, noszona przez kapłanów, diakonów, ministrantów, lektorów, kantorów przy sprawowaniu czynności liturgicznych.
spodnia szata liturgiczna przepasywana
Wywodzi się z rzymskiej tuniki i początkowo używana była przez katechumenów (osoby przygotowujące się do chrztu)
przy chrzcie. Alba ma przypominać
szatę chrzcielną. Pierwszą wzmiankę o albie jako szacie liturgicznej zawierają postanowienia IV synodu kartagińskiego z 398 r. Ok. 850 r. papież Leon IV polecił odprawianie mszy w albie. Płócienna, najczęściej lniana (stąd w starożytności nazywana również lincea), prosta szata na przełomie I i II tysiąclecia zaczęła mieć charakter bardziej ozdobny. Pojawiły się alby jedwabne, od XI i XII w. ozdabiane złotymi lub jedwabnymi haftami na parurach. Cztery parury przyszywano u dołu, na obu rękawach oraz z przodu i z tyłu alby. Piątą umieszczano na humerale czyli chuście okrywającej ramiona i szyję W końcu zaczęto zdobić alby perłami i złotymi lub pozłacanymi blaszkami, na których nieraz umieszczano herby fundatorów alb. W XV i XVI w. parury przybrały charakter bogatych białych lub wycinanych haftów, a w XVII w. alby przyozdabiano tiulem i koronkami.
szatę chrzcielną. Pierwszą wzmiankę o albie jako szacie liturgicznej zawierają postanowienia IV synodu kartagińskiego z 398 r. Ok. 850 r. papież Leon IV polecił odprawianie mszy w albie. Płócienna, najczęściej lniana (stąd w starożytności nazywana również lincea), prosta szata na przełomie I i II tysiąclecia zaczęła mieć charakter bardziej ozdobny. Pojawiły się alby jedwabne, od XI i XII w. ozdabiane złotymi lub jedwabnymi haftami na parurach. Cztery parury przyszywano u dołu, na obu rękawach oraz z przodu i z tyłu alby. Piątą umieszczano na humerale czyli chuście okrywającej ramiona i szyję W końcu zaczęto zdobić alby perłami i złotymi lub pozłacanymi blaszkami, na których nieraz umieszczano herby fundatorów alb. W XV i XVI w. parury przybrały charakter bogatych białych lub wycinanych haftów, a w XVII w. alby przyozdabiano tiulem i koronkami.
W późnym średniowieczu noszenie alb ograniczono wyłącznie do
kapłanów, diakonów i subdiakonów i tylko w czasie mszy lub wyjątkowo w
czasie sprawowania innych funkcji liturgicznych. Alby stały się
ozdobnymi i kosztownymi strojami liturgicznymi mającymi znaczną wartość.
Były ciężkie z powodu ozdób, często z kamieni szlachetnych i złota
oraz niewygodne gdyż te same alby służyły kapłanom różnego wzrostu.
Wtedy też ok. XIV w. pojawiła się krótsza i prostsze wersja alby - komża, która zaczęła być stosowana do czynności liturgicznych nie zastrzeżonych dla alby.
Sobór Watykański II (1962-1965) przywrócił albę jako szatę
liturgiczną wspólną dla wszystkich posługujących podkreślając ich
wspólne