Kapliczki, krzyże i figury przydrożne: Drewniana kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Bojan

1. fot. 2001

W Puszczy Białej na zjeździe z tzw. traktu napoleońskiego do wsi Bojany koło Broku (woj. mazowieckie, pow.ostrowski, gm. Brok) znajduje się bielona drewniana kapliczka domkowa z gankiem i sygnaturką (patrz mapa fot. 6). Ufundowana została przez mieszkańców Bojan i Brzostowej w latach 30. XX w. i wykonana przez miejscowego cieślę Aleksandra Krawczykowskiego z Bojan. Ten sam mistrz stolarski konserwował ją, według tablicy w kapliczce, w 1959 r. Miała wezwanie św. Magdaleny i był w niej obraz tej świętej, lecz został skradziony w latach 70. XX w. Od 1982 r. wisi w kapliczce kopia obrazu Matki Boskiej Bolesnej z Lichenia, wykonana wtedy przez córkę budowniczego.

              Według mieszkańców Bojan kapliczka ta została postawiona na miejscu dawnej pustelni. Miał w niej mieszkać w pierwszej połowie XIX w. pustelnik, który zmarł na początku lat 30. tegoż wieku. Po jego śmierci domek (kapliczka), w którym mieszkał, zniszczał, czy też go rozebrano, a dopiero po stu latach okoliczni mieszkańcy, pamiętając o uświęconym miejscu, wystawili kapliczkę.
Mapa topograficzna Królestwa Polskiego z 1839 r. (fot. 6) potwierdza, że dokładnie w tym samym miejscu znajdował się obiekt opisany w legendzie mapy jako kapliczka drewniana. Pokoleniową pamięć o tym miejscu jako uświęconym potwierdza w drugiej poł. XIX w. Oskar Kolberg, który w swoim Obrazie etnograficznym. Tom IV Mazowsze Stare, Mazury, Kurpie (Kraków 1888) daje na stronie 26 następujący przypis dotyczący okolic Broku:
W lesie Żurawienieckim do leśnictwa Brok należącem, jest tak zwana pustelnia św. Magdaleny, gdzie mają być w ziemi niezmierne skarby zaklęte. Są one nawet raz do roku, ale tylko na chwilę, widzialne dla pobożnych.

              Po 2002 r. kapliczka przeszła kolejny remont (fot. 1, 2, 4 – stan z 2001 r., fot. 3, 5 – stan z 2013 r.). Daszek kryty papą został zamieniony na blaszany. Wymieniono też elementy konstrukcji. Kapliczka zachowała swój kształt, jednak forma została mocno uproszczona. Niestety nawet w Puszczy Białej współczesne rzemiosło ciesielskie nie dorównuje temu sprzed kilkudziesięciu lat. W niezmienionej formie pozostała sygnaturka.

              Wnętrze kapliczki to zbiór dewocjonaliów. Obrazy, figura Matki Boskiej, Chrystusa, figurki świętych i aniołki. W 2001 r. w centralnym miejscu wisiał amatorski obraz Matki Boskiej Bolesnej z Lichenia autorstwa córki budowniczego kapliczki (fot. 4). W 2013 r. wisi on na prawej ścianie kapliczki, a na lewej jest inny amatorski obraz Matki Boskiej Licheńskiej (fot. 5).

              Koło kapliczki stoi typowy dla Puszczy Białej, jak i dla innych regionów Mazowsza, wysoki drewniany krzyż.